توضیحات
پدیدهشناسی روح، یا پدیدارشناسی روح، یا پدیدارشناسی جان، یا پدیدارشناسی ذهن، یکی از مهمترین آثار فلسفی هگل است. ارزش این کتاب در آن است که اولاً میتوان آن را اولین کتاب هگلی هگل نامید که در آن وی به تمامی از چهارچوب اندیشههای پیشینیانش، به ویژه کانت و شلینگ، رهایی یافته و خود را به عنوان فیلسوفی صاحب سبک نشان میدهد.
ثانیاً پدیدارشناسی روح واجد چنان نظام فلسفی عمیقی است که حتی اگر هگل، غیر از آن، هیچ کتاب دیگری نمینوشت، این کتاب به تنهایی این قابلیت را داشت که هگل را به فیلسوفی بزرگ بدل سازد. از کتاب پدیدارشناسی روح تاکنون سه ترجمه به زبان فارسی در ایران به چاپ رسیده است:
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، فنومنولوژی روح: پدیدارشناسی ذهن، ترجمۀ زیبا جبلی، تهران: شفیعی، ۱۳۸۲.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش،پدیدارشناسی جان، ترجمه باقر پرهام، تهران: کندوکاو، ۱۳۹۳.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، دانش پدیدارشناسی روح، ترجمه ابراهیم ملکاسماعیلی، تهران: نگاه، ۱۳۹۵.
همچنین چندین ترجمه نیز از خلاصه و یا بخشهای مختلفی مانند پیشگفتار یا فصلهای مختلف ان به زبان فارسی انجام شدهاست.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، پیشگفتار پدیدارشناسی جان، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: آگاه، ۱۳۸۷.
-
وال، ژان آندره، ناخشنودی آگاهی در فلسفهی هگل، به همراه فصل ارباب و بنده، ترجمهی باقر پرهام، تهران: آگاه، ۱۳۸۷.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش،پدیدارشناسی روح هگل، مقدمهنویس چ مان فیندلی، آلکساندرکوژو، ترجمۀ بهمن اصلاحپذیر، تهران: روزآمد، ۱۳۹۳.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش،پدیدارشناسی روح، ترجمۀ بهرام عباسی، تهران: لوح فکر، ۱۳۹۵.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، خدایگان و بنده، با تفسیر الکساندر کوژو، ترجمه و پیشگفتار حمید عنایت، تهران: خوارزمی، ۱۳۵۲؛ سوئد: کانون کتاب ایران، ۱۹۸۵ م= ۱۳۶۴.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، مقدمهای بر پدیدارشناسی روح، ترجمۀ محمود عبادیان، ارومیه: انتشارات انزلی، ۱۳۶۷.
-
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، مقدمههای هگل بر پدیدارشناسی روح و زیباشناسی، ترجمۀ محمود عبادیان، تهران: نشر علم، ۱۳۸۷.
آثاری نیز دربارۀ این کتاب به فارسی نوشته شده و یا ترجمه شده است.
-
اردبیلی، محمدمهدی، آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل، تهران: روزبهان، ۱۳۹۰.
-
اردبیلی، محمدمهدی، هگل: از متافیزیک به پدیدارشناسی (شرح متافیزیک ینا و بررسی نسبت آن با پدیدارشناسی روح هگل)، تهران: نشر علمی، ۱۳۹۴.
-
مجتهدی، کریم، پدیدارشناسی روح برحسب نظر هگل: بر اساس کتاب «تکوین و ساختار پدیدارشناسی روح هگل» اثر ژان هیپولیت، اقتباس و تالیف از کریم مجتهدی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۱.
-
جهانبگلو، رامین، تاملات هگلی: درسهایی درباره پدیدارشناسی ذهن هگل، تهران: نشر نی، ۱۳۸۲.
-
شاهینفر، فاطمه، خودآگاهی در اندیشه هگل، اصفهان: نشر دارخوین، ۱۳۹۳.
-
فقهی، محمدمهدی، درآمدی بر بسط روح مطلق در پدیدارشناسی هگل، تهران: موسسه فرهنگی دین پژوهی بشرا، ۱۳۹۵.
-
اینوود، مایکل، گئورگ ویلهلم فردریش هگل: پدیدارشناسی روح، ترجمۀ محمدهادی حاجیبیگلو، تهران: زندگی روزانه، ۱۳۹۷.
-
استرن، رابرت، هگل و پدیدارشناسی روح، ترجمه محمدمهدی اردبیلی و سیدمحمدجواد سیدی، تهران: ققنوس، ۱۳۹۳.
همچنین در سال ۱۳۸۹ جواد طباطبایی درسگفتاری ۱۶ جلسهای پیرامون پدیدارشناسی روح برگزار کرد.
پدیدار شناسی روح هگل بیتردید از حیث سبک و محتوای فلسفی یکی از بزرگ ترین آثار فلسفی تاریخ است. این کتاب یکی از مهم ترین آثاری است که درباره هگل نوشته شده که مطالعه آن برای فهم فلسفه و نظام هگلی ضروری است و به واسطه محتوای گسترده و تاثیرات بیاندازه اش بر اندیشه بعد از خود. میتوان آن را نقطه عطفی در اندیشه مدرن دانست.
کتاب حاضر داستان سفر روح (تاریخ) از بدویترین و نازلترین منزلگاهش، یعنی یقین- حسی، تا والاترین مرتبه آگاهی، یعنی دانش مطلق را روایت میکند و در این میان کل تاریخ غرب در جهات مختلف، در قالب دیالکتیک هگلی مورد واکاوی و بازتفسیرقرار میگیرد. کتاب هگل و پدیدارشناسی روح شرحی مقدماتی و حتیالامکان کامل و منسجم از کل پدیدارشناسی روح به دست میدهد و میکوشد تا کل فرآیند تکوین روح را با زبانی قابل فهم و با تعهد به متن پدیدارشناسی و حفظ پیوستار دیالکتیکی آن و همچنین ارجاعات متعدد به سایر آثار هگل و اشراف قابل ملاحظه بر کل شارحان هگل تفسیر کند.
«محمد مهدی اردبیلی» مترجم این کتاب مدرس فلسفه است و حوزه تخصصی او فعالیت در فلسفه ایدهآلیسم آلمانی به ویژه اندیشههای هگل است. یادداشت پشت جلد کتاب: «کتاب هگل و پدیدارشناسی روح، اثر رابرت استرن، شرحی مقدماتی و حتی الامکان کامل و منسجم از کل پدیدارشناسی روح به دست میدهد. این کتاب، علیرغم حجم محدودش، کوشیده است تا کل فرآیند تکوین روح را با زبانی قابل فهم و با تعهد به متن پدیدارشناسی و حفظ پیوستار دیالکتیکی آن، و همچنین ارجاعات متعدد به سایر آثار هگل و اشراف قابل ملاحظه به کل شارحان هگل تفسیر کند.
فردریش بیزراین کتاب را «بهترین راهنمای مقدماتی برای پدیدارشناسی روح در زبان انگلیسی» میداند و استفان هولگیت آن را مقدمهای میداند که «برای یکی از پیچیدهترین کتب تاریخ فلسفه، به طرز تحسینبرانگیزی واضح و مفید است». بنابراین تفسیر استرن حرفهای زیادی برای گفتن دارد و مخاطب میتواند به کمک آن پرتوی بر هزارتوی پدیدارشناسی بیفکند.» هرچند هگل پیش از دست یافتن به نتیجه نهایی به یقین حسی اجازه میدهد که به مشکلات آغازین پیش رویش پاسخ دهد، سرانجام درمییابد که «اکنون» و «اینجا» از به دست دادن سرشت تفردیافته منحصربهفردی که این یقین در پی آن است عاجز است؛
چراکه «اکنون» و «اینجا» میتوانند اشیای بسیاری را شامل شوند. از آنجا که «فرد» تنها امری است که اینک در تجربه من در مقام سوژه حضور دارد، نخستین واکنش یقین حسی بدل ساختن «اینجا» و «اکنون» به ویژگی منحصربهفردی از این فرد است. اما هگل در پاسخ به این واکنش یقین حسی نشان میدهد که سایر اشیا نیز در تجربه سایر سوژهها حاضرند؛
در نتیجه، چیزی وجود ندارد که بتواند ابژه را در رابطه با سوژه بدینسان تفرد بخشد: «من، این ٰمنٰ، درخت را مشاهده میکنم و میگویم ٰاینجاٰ به مثابه یک درخت، اما یک ٰمن ِٰ دیگر نیز خانهای را مشاهده و ادعا میکند که ٰاینجاٰ نه یک درخت، بلکه در عوض، خانهای وجود دارد. هر دوی این حقایق واجد اعتباری یکسانند، به بیان دیگر، هر دو در بیواسطگی مشاهده و یقین و اطمینانی که در قبال دانستههایشان دارند [مشابهند]؛ اما یک حقیقت در دل دیگری نیست و نابود میشود… ٰمنٰ، همانند ٰاکنونٰ، ٰاینجاٰ یا ٰاینٰ به طور عام، صرفا امری کلی است.»
با نگاهی به آثار مارتین هایدگر به سهولت میتوان مشاهده کرد که هرازگاه وی به هم سخنی با هگل میپردازد.اما بهطور خاص از هایدگر سه کتاب مهم در مورد هگل در دست داریم:1-مفهوم تجربه نزد هگل؛هگل و یونانیان؛3-پدیدارشناسی روح هگل.از این میان کتابهای اول و سوم به زبان انگلیسی ترجمه شدهاند.متن موردنظر ما ترجمه انگلیسی کتاب«پدیدارشناسی روح هگل»است که توسط انتشارات دانشگاه ایندیانا در سال(1988)به چاپ رسیده است.پیش از پرداختن به محتویات کتاب، ضروری است به برخی مشخصات کتاب و مترجمان آن بپردازیم.
نخست اینکه این کتاب همانند کتاب«هستی و زمان»یک تألیف نیست، بلکه درس گفتاری است که هایدگر در ترم زمستان سال(1932-1931)در دانشگاه فرایبورگ ارائه کرده است و بعدها از روی دست نوشتههای دانشجویان و پیشنویسهای خود هایدگر، جمعآوری شده است.دوم اینکه پرویز عماد استاد ممتاز فلسفه در دانشگاه دیپاول و مؤلف کتاب«هایدگر و پدیدارشناسی ارزشها»و کنث مالی استاد فلسفه دانشگاه ویسکونزین مترجم کتابهای«تفسیر پدیدارشناسانه از سنجش خرد ناب کانت»و«ادای سهم به فلسفه» از هایدگر است.همچنین ایشان، از بنیانگذاران و سرویسراستاران نشریه«مطالعات هایدگر»نیز هستند.
سوم، نکته بسیار مهمی است که مترجمین در پیش گفتار کتاب، متذکر شدهاند و آن توصیف نحوه برخورد هایدگر با متن پدیدارشناسی روح است.به نظر ایشان همانطور که ملاحظه میشود هایدگر با متن به عنوان یک اثر مکتوب یا حتی متنی که قابل تفسیر براساس زندگی هگل است، مواجه نمیشود بلکه در نظر وی متن، عبارت است از«فعل اندیشیدن»که تنها با مشارکت در این فعل، میتوان با متن به عنوان امری زنده روبهرو شد (بر این اساس این زندگی هگل است که باید در پرتو اثرش مطالعه شود).
به همین خاطر با این کتاب نمیتوان به مثابه شرح جمله به جمله متن یا تفسیر کلی آن روبهرو شد بلکه هایدگر درپی آن است تا در این فعل اندیشیدن، پدیدار شدن روح را مرحله به مرحله، لایهبرداری کرده و به ظهور برساند.همانطور که در طول کتاب نیز با آن برخورد میکنیم.پدیدارشناسی روح را معادل پدیدار شدن روح میداند، بنابراین در (*)مارتین هایدگر کتاب نیز بر آن است تا با بازگرداندن پرسش هگل به پرسش اصلی متافیزیک یعنی پرسش وجود و حرکت از آن سرآغاز این مراحل تدریجی و دقیق پدیدار شدن روح را یکبهیک آشکار کند.
پس از درآمد کوتاه شایسته است نگاهی گذرا به سرفصلهای کتاب بیاندازیم.کتاب دو بخش اصلی دارد:1-آگاهی؛2-خودآگاهی.بدین ترتیب مباحث کتاب تا آغاز بخش«خرد»از کتاب پدیدارشناسی روح است که حدود یک سوم از کل کتاب میباشد.بخش آگاهی خود سه فصل دارد:1-یقین حسی؛2-ادراک؛ 3-نیرو و فاهمه.بنابراین در مجموع کتاب از چهار بخش اصلی تشکیل یافته است.لازم به ذکر است هایدگر پیش از شروع به تفسیر، ذیل یک پیش گفتار با مشخص کردن دو دستگاه فکری متفاوت در هگل (دستگاه پدیدارشناسی و دستگاه دانشنامه)به بررسی نقش دوگانه پدیدارشناسی روح در کل دستگاه فکری هگل میپردازد.در پایان پیشگفتار نیز با بیان پیشفرضهای پدیدارشناسی و اینکه هر فلسفهای در اصل آشکارکننده پیشفرضهایش است، چگونگی همدلی و خواندن متن هگل را توصیه میکند.بررسی مفاهیم مطلق، نسبی، دانش، دشتگاه دانش، تجربه و پدیدارشناسی نزد هگل از دیگر نکات خواندنی پیشگفتار است.
در بخش آگاهی با تأکید به معطوف به غیر یا معطوف به ابژه بودن آگاهی، نشان میدهد که این دانش در تمامی مراحلش از نسبی بودن خارج نمیشود.این بردگی برای آگاهی بس که همیشه را در دیگری میجوید. آگاهی در هر مرحلهای از خود امری را حقیقت میپندارد در یقین حسی این حقیقت، مشارالیه«این»است، (امری جزیی)اما«این»همیشه مورد اشاره واقع میشود بنابراین«قصد»و اشاره که امری ذهنی و کلی است نیز در این حقیقت نقش دارد و به عنوان آنتیتز«این»آن را رفع میکند تا در مرحلهای بالاتر آگاهی، حقیقت خود را در ادراک و ابژه آن یعنی«شیء»و وحدت آن بجوید.
در اینجا نیز آگاهی با نظر به شیءو دریافت این مطلب که شیء از کثرت بینهایت صفات تشکیل یافته به«فریب»در ادراک آگاه میشود و با رفع وحدت و کثرت در مرحلهای بالاتر با فاهمه و حقیقت آن، که«نیرو»است روبهرو میشود.اینجاست که هایدگر برخاستن مفهوم نیرو را از «نسبت»و استقلال بخشیدن به نسبت در مقابل طرفین آن بلکه تعین بخشی نسبت به طرفین خود، گام جدیدی را در فلسفه برمیدارد.با تحلیل مفهوم نیروست که هگل پا را از جهان حسی فرامینهد و به شناخت قلمرو همیشه ناشناختی نزد کانت، یعنی جهان فراحسی، جسارت میورزد.نیرو نسبت است و دیگر امری مادی نیست با این همه خود را به عنوان حقیقت شیء پدیدار شده در ادراک، معرفی میکند.اما با نیرو از آگاهی خارج نمیشویم زیرا فاهمه باز هم حقیقت را در ابژه میجوید و نه در خود.
این شناخت گرچه کلی است اما هنوز مشروط به ابژه است در حالی که شناخت حقیقی آنگاه رخ میدهد که شناخت، مطلق باشد یعنی تبدیل به خودآگاهی شده باشد آنگاه که سوژه، ابژه را بسط خود میبیند و آن را در خود مییابد.از دیگر نکات مهم کتاب بررسی مفاهیم مهم فلسفه هایدگر نزد هگل است.این مفاهیم عبارتند از: زمانمندی، تمایز هستی شناسانه، دیالکتیک، هستی و زمان.
1- معرفی کتاب پدیدارشناسی روح در یوتیوب
2- معرفی کتاب پدیدارشناسی روح در آپارات
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.