توضیحات
دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، مجموعه کامل اشعار و غزلیات حافظ آمده است. غزل حافظ، هم دارای سطوح عاشقانه چون غزل سعدی است، هم دارای سطوح عارفانه چون غزل عطار و مولانا و عراقی و هم از سوی دیگر وظیفه اصلی قصیده را که مدح است بر دوش دارد.
از این رو شعر حافظ نماینده هر سه جریان عمده شعری قبل از اوست و قهرمان شعر او، هم معبود و هم معشوق و هم ممدوح است.
شعر حافظ در محور عمودی، بیشتر دنیوی و عاشقانه یا مدحی است و مضامین مختلف از جمله عرفان در محورهای لفظی است و کسانی که شعر او را عرفانی می‌دانند به محور افقی توجه دارند، یعنی ابیات او را مستقل میپندارند.
در این که بین ابیات حافظ ارتباط هنری ظریفی است هیچ شک نیست.
اما باید توجه داشت که ارتباط طولی با وحدت موضوع فرق میکند و ارتباط ابیات او با هم گاهی از طریق تداعی واژهها و معناها است.
آن چه شعر او را از شعر شاعران گروه تلفیق جدا میکند، علاوه بر لطف خدادادی سخن این است که حافظ، شاعری سیاسی و مبارز هم هست و با زبان ایهام و طنز به مسائل حاد اجتماعی دوره خود پرداخته است و با نوع شاهان متظاهر و زاهدان ریایی و صوفیان دروغین به مبارزه‌ای جانانه مشغول بوده و از این رو شعر او پراز اشارههای تاریخی به اوضاع و احوال عصر اوست که بسیاری از آن‌ها بر ما مجهول است.
از سوی دیگر او در به کارگیری زبان ادبی یعنی استفاده کامل از بدیع و بیان و ایجاد روابط متعدد موسیقایی و معنایی بین کلمات گوی سبقت را از همگان ربوده است.
در بدیع لفظی بیشتر به انواع جناس و سجع و در بدیع معنوی به انواع ایهام از قبیل ایهام تناسب، ایهام تضاد، ایهام ترجمه و تبادر و ایهام جناس و استخدام توجه دارد و در بیان عمده توجه او به استعاره تثبیه و سمبل است و از طرف دیگر شعر او از تلمیح به نکات و آموزههای عرفانی و قرآنی خالی نیست.
ایهام در حافظ غوغایی است و بسامد آن از همه صنایع بیشتر است به نحوی که برخی آن را مختصه اصلی سبک حافظ شمردهاند. انواع مختلف ایهام در اشعار حافظ به گونهای است که این دیدگاه وجود دارد که حافظ برای اولین بار این صنعت را کشف کرده است.
از دیگر مشخصات عمده شعر حافظ، طنز است که آن را در همه زمینه‌ها از جمله در زمینه خیالی به کار برده است و در زمینه‌های فکری گاهی خیام را به یاد میآورد.
اما به طور کلی دیوان حافظ خلاصهای از همه جریانات مهم و عهده ادبیات پیش از او است. او به شعر همه شاعران بزرگ مخصوصا به اشعار معاصران خود نیمی از شاعران گروه تلفیق توجه داشت و بسیاری از غزلیات او اقتفای غزلیات آنان است.
اما علو بیان ادبی او به همه نمونه‌های اصلی را تحت شعاع قرار می‌دهد.
خواجه شمس‌الدین محمد شیرازی متخلص به“حافظ”، غزلسرای بزرگ و از خداوندان شعر و ادب پارسی است. وی حدود سال ۷۲۶ هجری قمری در شیراز متولد شد.
علوم و فنون را در محفل درس استاران زمان فراگرفت و در علوم ادبی عصر پایه‌ای رفیع یافت. خاصه در علوم فقهی و الهی غور و تأمل بسیار کرد و قرآن را با چهارده روایت مختلف از بر داشت.
“گوته” دانشمند بزرگ و شاعر و سخنور مشهور آلمانی دیوان شرقی خود را به نام او و با کسب الهام از افکار وی تدوین کرد. دیوان اشعار او شامل غزلیات، چند قصیده، چند مثنوی، قطعات و رباعیات است. وی به سال ۷۹۲ هجری قمری در شیراز درگذشت.
آرامگاه او در حافظیه‌ی شیراز زیارتگاه صاحبنظران و عاشقان شعر و ادب پارسی است.
قسمتی از متن کتاب دیوان حافظ
الا یا ای‌ها الساقی ادر کاسا و ناول‌ها که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها
به بوی نافه‌ای کاخر صبا زان طره بگشاید ز تاب جعد مشکینش چه خون افتاد در دل‌ها
مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هر دم جرس فریاد می‌دارد که بربندید محمل‌ها
به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید که سالک بی‌خبر نبود ز راه و رسم منزل‌ها
دیوان حافظ شامل تمامی اشعار منتسب به وی است که از او به جای مانده است. این کتاب نخستین بار به طور رسمی در فاصله سال های 1200 تا 1206 هجری قمری چاپ شده است.
اولین کسی که اشعار حافظ را گردآوری کرد محمد گلندام بود. دخل و تصرف در اشعار حافظ زیاد رخ داده و در هر نسخه می بینیم که تعداد اشعار متفاوت است. مضامین اشعار پیرامون اوضاع زمان خویش، حکمت و مسائل عرفانی می باشد.
دیوان حافظ شامل غزلیات، قصاید، مثنوی ها، قطعات و رباعیات است.
قصاید حافظ تعداد بسیار اندکی است و از آن جایی که برخی قصاید او از نظر ساختار به غزل نیز شباهت داشته در برخی نسخ، قصاید در شمار غزلیات چاپ شده است.
عمده ترین اشعار حافظ مربوط به غزلیات اوست که در حدود 500 غزل در دیوان او وجود دارد. درمورد مثنوی نیز در برخی نسخ قدیمی دو مثنوی وجود دارد که نشان می دهد حضرت حافظ به منظومه های ویس و رامین، اقبال نامه و شرف نامه نظری داشته است.
بخش دیگر هم مربوط به قطعات است که حافظ جهت ثبت رویداد هایی تاریخی سروده است این قطعات بیشتر از منظر تاریخی دارای اهمیت می باشند و بخش آخر نیز مربوط به رباعیات است که بیشتر در نسخ اخیر دیده می شود.
اشعار حافظ، آشنا ترین اشعار برای عوام و خواص است و این جایگاه شاید برای کمتر کسی در جهان وجود داشته باشد و همه ساله نشست های گوناگونی جهت حافظ شناسی در ایران و جهان برگزار می شود.
در خانه ی هر ایرانی اگر کتاب شعری وجود داشته باشد آن کتاب به احتمال فراوان دیوان حافظ است.
نقد و بررسی کتاب حافظ
ادبیات کهن ایران شاعرانی دارد که آثارشان در طول قرن‌ها نه تنها فراموش نشده و به حاشیه نرفته است بلکه همچنان تازه و دل‌نشین است.
یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سرایان ایران حافظ است که کتاب شعرش را شاید در هر خانه‌ای در ایران بتوان یافت و فال حافظ جزئی جدانشدنی از فرهنگ ایرانیان است. از سوی دیگر حافظ و اندیشه‌هایش از پیچیدگی‌های زیادی برخوردارند و حافظ پژوهی یکی از زمینه‌های مهم پژوهشی در ادبیات ایران است.
نویسندگان و اندیشمندان زیادی تلاش کرده‌اند آثار حافظ را بازخوانی و تصحیح کنند و عمق اندیشه‌های این غزلسرای بی‌نظیر را دریابند.
بهاءالدین خرمشاهی یکی از برجسته‌ترین نویسندگان و ویراستاران معاصر ایران نیز زمان بسیاری را به تحقیق و بررسی درباره‌ی حافظ و آثار و اندیشه‌هایش اختصاص داده است.
کتاب حافظاثر بهاءالدین خرمشاهی یکی از بهترین نمونه‌ای حافظ پژوهی است که در آن خرمشاهی تلاش کرده است حافظ را به مخاطبش بهتر بشناساند و حلاوت آثار او را برای خواننده‌ی علاقه‌مند بیشتر کند.
درباره ی نویسنده ی کتاب دیوان حافظ: حافظ شیرازی
خواجه شمس الدین محمد بن بهاالدین محمد حافظ شیرازی، شاعر نامدار قرن هشتم ایران است. او که لسان الغیب نیز نامیده‌می‌شود مشهورترین شاعر ایرانی است. دیوان حافظ که پر از غزلیات کم نظیر اوست تاریخ ادبیات ایران را معطر کرده است.
این شاعر بلندآوازه‌ی ایرانی که اشعارش در شرق و غرب خوانده می‌شود سال 727 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد.
او در دوران نوجوانی نانوا بوده است و تحصیلاتش نیز تحصیلات مکتبی بود. مشهور است که او چهل سال به تحصیل دانش و نیز حفظ قرآن به قرائت‌های گوناگون مشغول بوده است. لقب حافظ نیز به این جهت که تمام قرآن مجید را از حفظ می‌دانست به او داده شده است.
سبک غزلیات حافظ سبک عراقی است و بسیاری او را تحت تاثیر خواجوی کرمانی شاعر بلندآوازه‌ی ایرانی می‌دانند. او سال 792 هجر قمری در شهر زادگاهش در گذشت.
دیوان حافظ، جزئی جدانشدنی از زندگی ایرانی
دیوان حافظ مشهوترین کتاب ادبیات ایران است. هرکسی که در ایران کتاب در خانه‌اش دارد، احتمالا یک جلد حافظ هم دارد. کمتر ایرانی ای تاکنون حافظ باز نکرده و تلاش نکرده است مطلع آن را بخواند.
از این کتاب چندین نسخه‌ی خطی وجود دارد. پادشاهان و بزرگان زیادی در طول تاریخ سعی کرده‌اند از دیوان حافظ نگهداری کنند یا نسخه‌ی منحصر به فرد خود را داشته باشند.
حافظ‌هایی که روی کاغذهای نفیس خطاطی شده‌اند یا جلدهای چرمی نفیس دارند و بسیاری از آن‌ها بسیار قیمتی‌اند. از مشهورترین این نسخه‌ها می‌توان به نسخه‌ی متعلق به قرن هشتم که در کتابخانه‌ی بادلیان دانشگاه آکسفورد قرار دارد و علاء مرندی آن را کتابت کرده است و نسخه‌ی ایاصوفیه که حسن بن نصرالله کتابت کرده و در کتابخانه‌ی سلیمانیه ی استانبول قرار دارد اشاره کرد.
مشهور است اولین نسخه‌ی چاپی دیوان حافظ متعلق به حدود سال 1200 هجری قمری در کلکلته‌ی هندوستان است.
دیوان حافظ بارها تصحیح شده است. معتبرترین نسخه‌های امروزی حافظ تصحیح علامه قزوینی و تصحیح دکتر غنی هستند.
درباره کتاب حافظ، اثری ماندگار در حافظ شناسی
کتاب حافظ یکی از چندین کتاب بهاءالدین خرمشاهی درباره‌ی حافظ شیرازی است. ویرایش جدید این کتاب سال 87 منتشر شده است.
دیوان حافظ تاکنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه های گوناگون به زبان فارسی و دیگر زبان های جهان به چاپ رسیده است و در مجموع تاکنون بیش از 1700 نسخه خطی از دیوان حافظ شناخته شده است.
حافظ به جای سرعت، دقت داشته و روی غزل هایش حسابی کار کرده و حداقل برای هر کدام یک ماه وقت گذاشته است. حافظ پژوهان، می گویند حافظ پس از سرودن هر شعر بارها آن را اصلاح می کرده و این مسئله منجر به ایجاد نسخه ها و تغییرات فراوان در شعر او شده است، به همین دلیل چندین چاپ معتبر از دیوان حافظ می توانیم داشته باشیم.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.