توضیحات
کتاب «ترانه‌های خیام» که به انتخاب و روایت صادق هدایت گردآوری شده، مجموعه‌ای از رباعیات عمر خیام نیشابوری است که با نگاهی فلسفی، اگزیستانسیالیستی و گاه تلخ، به مفاهیم هستی، مرگ، زمان، لذت و پوچی می‌پردازد. این اثر یکی از محبوب‌ترین و تأثیرگذارترین گردآوری‌های رباعیات خیام در زبان فارسی است.
📘 مشخصات کلی کتاب
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| عنوان | ترانه‌های خیام |
| گردآورنده | صادق هدایت |
| شاعر | حکیم عمر خیام نیشابوری |
| ناشر | امیرکبیر (کتاب‌های پرستو)، چاپ ششم ۱۳۵۳ |
| تعداد صفحات | حدود ۱۱۲ صفحه |
| قطع | جیبی |
| زبان | فارسی |
| سبک | شعر رباعی، فلسفی، عرفانی، هستی‌شناختی |
🧠 ساختار کتاب
کتاب شامل سه بخش اصلی است:
- مقدمه‌ها و نوشته‌های هدایت درباره خیام
- خیام فیلسوف
- خیام شاعر
- راز آفرینش و نگاه فلسفی خیام
- رباعیات طبقه‌بندی‌شده بر اساس موضوع
- درد زندگی
- گردش دوران
- ذرات گردنده
- هرچه بادا باد
- هیچ است
- دم را دریابیم
- رباعیات منتخب با نشانه‌گذاری خاص
- هدایت رباعیاتی را که به نظر مشکوک می‌آمده با علامت * مشخص کرده
- این رباعیات، حتی اگر از خود خیام نباشند، به گفته‌ی هدایت از پیروان زبردست او هستند که از اندیشه‌ی خیام الهام گرفته‌اند
✨ ویژگی‌های برجسته
- نگاه فلسفی هدایت به رباعیات خیام، با تأکید بر بی‌معنایی هستی، لذت لحظه، و نقد باورهای دینی و اجتماعی
- زبان ساده و روان در ترجمه و تفسیر
- طبقه‌بندی موضوعی که خواننده را در فهم بهتر مفاهیم یاری می‌کند
- تأثیرگذاری بر ادبیات مدرن فارسی و نسل روشنفکران پس از هدایت
📌 نمونه‌ای از رباعی خیام (با انتخاب هدایت)
«بر لوح نشان بودنی‌ها بوده‌است
پیوسته قلم ز نیک و بد فرسوده‌است
در روز ازل هر آنچه بایست بداد
غم خوردن و کوشیدن ما بیهوده‌است»