مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران

توضیحات

📘 مشخصات کتاب

🧠 خلاصه و تحلیل محتوایی

این کتاب یکی از معتبرترین منابع درباره‌ی زندگی سیاسی و اجتماعی دکتر محمد مصدق، رهبر نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران و نخست‌وزیر دوران بحرانی دهه ۱۳۳۰ است. کاتوزیان با نگاهی تحلیلی و مستند، مسیر زندگی مصدق را از کودکی تا سقوط دولتش بررسی می‌کند.

کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده:

بخش اول: زندگی شخصی و سیاسی مصدق

• تولد در سال ۱۲۶۱ در خانواده‌ای متمول و تحصیل‌کرده
• تحصیلات در اروپا و ورود به سیاست در دوران مشروطه
• نقش در مجلس شورای ملی و وزارتخانه‌ها
• شخصیت فردی: استقلال‌طلب، قانون‌مدار، و گاه منزوی

بخش دوم: نهضت ملی شدن نفت و مبارزه برای قدرت

• زمینه‌های شکل‌گیری نهضت ملی
• چالش‌های داخلی: دربار، ارتش، روحانیت، احزاب
• چالش‌های خارجی: بریتانیا، آمریکا، شرکت نفت ایران و انگلیس
• کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سقوط دولت مصدق
• پیامدهای سیاسی و اجتماعی این شکست

🎯 ویژگی‌های برجسته کتاب

• استفاده از اسناد تاریخی و منابع آرشیوی
• تحلیل روان‌شناختی و جامعه‌شناختی شخصیت مصدق
• بررسی ساختار قدرت در ایران پیش و پس از مشروطه
• نقد نقش نهادهای سنتی و مدرن در سیاست ایران
• نثر علمی، روان، و قابل فهم برای مخاطب عمومی و پژوهشگر

👤 درباره نویسنده

محمدعلی همایون کاتوزیان (متولد ۱۳۲۱، تهران) پژوهشگر برجسته در حوزه اقتصاد سیاسی، تاریخ معاصر ایران، و ادبیات فارسی است. او در محافل علمی بین‌المللی با نام Homa Katouzian شناخته می‌شود و آثار متعددی به زبان‌های فارسی و انگلیسی منتشر کرده است، از جمله:

• The Political Economy of Modern Iran
• Iranian History and Politics
• State and Society in Iran

📚 جایگاه کتاب در مطالعات ایران‌شناسی

این اثر نه‌تنها زندگینامه‌ای از مصدق است، بلکه تحلیلی عمیق از ساختار قدرت در ایران مدرن ارائه می‌دهد. کاتوزیان با نظریه‌ی «جامعه کوتاه‌مدت ایرانی» نشان می‌دهد که فقدان نهادهای پایدار و قانون‌مدار، زمینه‌ساز بی‌ثباتی سیاسی و شکست اصلاح‌طلبان بوده است.