خاطرات مستر همفر

12.00

عنوان: خاطرات مستر همفر

نویسنده: –

مترجم: صادق طالبی مازندرانی

ناشر: سعید نوین

موضوع: جاسوس – انگلستان، سرگذشتنامه، انگلستان-روابط خارجه-کشورهای اسلامی

تعداد صفحه: 96

 

تعداد:
مقایسه

توضیحات

درباره ی کتاب یادداشت های مستر همفر

همفر در کتاب خاطرات مستر همفر، سرگذشت خود را به عنوان یک جاسوس انگلیسی در کشورهای اسلامی، جهت خدمت رسانی به اهداف استعماری انگلیس بازگو می‌کند.

مستر همفر کیست؟

همفر یک مامور بریتانیایی است که وظیفه انجام عملیات‌های جاسوسی در کشور‌هایی نظیر مصر، عراق، ایران، حجاز و استانبول مرکز خلافت (اسلامی) را با کمک وزارت کشورهای مشترک‌المنافع بریتانیا بر عهده داشته است.

این کتاب از سه بخش تشکیل شده است. بخش نخست که شامل هفت قسمت است، تهمت‌های جاسوس بریتانیایی را بیان می‌کند. بخش دوم به شما نشان می‌دهد که چطور بریتانیا برنامه‌های موذیانه خود را در کشورهای مسلمان عملی کرد.

اما بخش سوم از این کتاب با ارائه اسنادی معتبر سعی در بیدار کردن مسلمانان فقیری دارد که به دام وهابیان گرفتار شده‌اند.

در بخشی از کتاب خاطرات مستر همفر می‌خوانیم:

در سال 1122 هجری قمری، 1710 میلادی، وزیر امور مشترک‌المنافع من را به مصر، عراق، حجاز و استانبول فرستاد تا به عنوان یک جاسوس به وظیفه‌ام عمل کنم و اطلاعات لازم و کافی را برای تجزیه و شکست مسلمانان به دست آورم. وزارتخانه برای این مأموریت همزمان، 9 فرد چابک و شجاع دیگر را منصوب کرد.

علاوه بر پول، اطلاعات و نقشه‌های مورد نیاز ما، لیستی از اسامی دولتمردان، دانشمندان و روسای قبایل نیز در اختیارمان قرار گرفت. من هرگز فراموش نخواهم کرد لحظه‌ای را که از وزیر امور خارجه خداحافظی می‌کردم، او گفت که: آینده کشور ما به موفقیت شما بستگی دارد. بنابراین شما باید نهایت انرژی خود را صرف بکنید.

سفر خود را به استانبول، مرکز خلافت اسلامی، آغاز کردم. علاوه بر وظیفه اصلی‌ام، وظیفه دیگرم یادگیری زبان ‌ترکی در حد خیلی خوب بود، که زبان مادری مسلمانان آن جا بود.

من قبلا در لندن به میزان قابل ‌توجهی زبان ‌ترکی، عربی (زبان قرآن) و زبان فارسی را آموخته بودم اما یادگیری یک زبان با صحبت کردن آن زبان مانند زبان مادری خود، کاملاً متفاوت است.

در حالی که مهارت اول را در عرض چند سال می‌توان به دست آورد، اما دومی به چندین برابر زمان نیاز دارد. من مجبور شدم زبان‌ ترکی را با تمام ظرافت‌های آن یاد بگیرم تا مبادا مردم به من شک کنند.

در کتاب یادداشت های مستر همفر، خاطرات یک جاسوس انگلیسی را از کارهایش در کشورهای اسلامی و در راستای خدمت به اهداف استعماری انگلیس می‌خوانید.

همفر یک مأمور بریتانیایی بود که وظیفه انجام فعالیت‌های جاسوسی در مصر، عراق، ایران، حجاز و استانبول مرکز خلافت (اسلامی)، گمراه کردن مسلمانان و خدمت به مسیحیت، با کمک وزارت کشورهای مشترک‌المنافع بریتانیا را بر عهده داشت.

یادداشت های مستر همفر حاسوس انگلیسی

همفر مي گويد:

دولت بريتانياي كبير بسيار پهناور است. خورشيد بر فراز درياهاي آن طلوع مي كند و دوباره در زير درياهاي آن غروب. اما دولت ما در ارتباط با مستعمره هايش در هندوستان،‌ چين و خاورميانه نسبتاً ضعيف است. اين كشورها به صورت كامل تحت سلطه ما نيستند.

با اين وجود ما سياستي بسيار فعال و موفق را در اين مكان ها در پي گرفته ايم و به زودي همه آنها را تحت سلطه كامل خود خواهيم داشت. پس بايد بر دو نكته توجه داشته باشيم:

تلاش براي حفظ سلطه در ممالكي كه قبلا تحت سيطره خود درآورده ايم.

تلاش براي در اختيار گرفتن و تحت سيطره خود درآوردن ممالكي كه هنوز آنها را تحت سلطه خود درنياورده ايم.

وزارت مستعمرات براي اجراي اين دو كار كميته اي را از هريك از اين مستعمرات تعيين كرد. به محض آنكه من به وزارت مستعمرات پيوستم ،‌وزير به من اعتماد كرد و مرا در مقام مدير كمپاني هند شرقي منصوب كرد.

اين شركت برحسب ظاهر يك شركت تجاري بود. اما وظيفه اصلي آن جستجوي راه هاي در دست گرفتن كنترل سرزمين هاي بسيار پهناور هند بود.

حكومت ما اصلا نگران هندوستان نبود. هندوستان كشوري بود كه در آنجامردم از مليت هاي مختلف با زبان هاي متفاوت و علائق متضاد با هم زندگي مي كردند. از بابت چين هم نگراني اي نداشتيم. چرا كه اديان مسلط در چين بودايي و كونفوسيونيسم Confucianism بود كه هيچ يك تهديد چنداني براي ما محسوب نمي شد.

هر دوي آنها ادياني مرده بود كه توجهي به زندگي نداشتند و چيزي بيش از گونه هاي خطابي نبودند. به همين دلايل مردمي كه در اين دو كشور زندگي مي كردند به ندرت احتمال داشت كه احساس ميهن پرستي داشته باشند.

اين دو كشور، مايعني حكومت بريتانيا را نگران نمي كردند. اما ما به حوادثي كه ممكن بود بعدها رخ دهد بي توجه نبوديم. بنابراين،‌ما در حال طراحي نقشه هايي طولاني مدت براي ايجاد اختلاف،‌جهل و ناداني، فقر و حتي بيماري هاي مسري در اين كشورها بوديم.

ما رسوم و سنت هاي اين دو كشور را تقليد مي كرديم تا به راحتي مقاصد خود را پنهان كنيم.

اما آنچه بيش از هر چيز ما را مي آشفت كشورهاي اسلامي بود. ما قبلا توافقاتي،‌ كه همه به نفع ما بود،‌با آن موجود بيمار[امپراطور عثماني] داشتيم. اعضاي با تجربه مستعمرات پيش بيني كردند كه اين موجود بيمار در كمتر از يك قرن درخواهد گذشت.

به علاوه، ما توافقات محرمانه اي با حكومت ايران داشتيم و در اين دو كشور سياستمدراني را گماشته بوديم كه آنها را ماسوني كرده بوديم. فسادهايي چون رشوه خواري، مديريت بي كفايت و آموزش مذهبي ناكافي ، كه در جاي خود منجر به مشغول شدن به زنان زيبا و در نتيجه غفلت كردن از وظيفه مي شد ‌پشت اين دو كشور را شكست.

چرا پرداختن به کتاب «یادداشت های مستر همفر» برای شما اهمیت پیدا کرد؟

مسأله اهمیت و پررنگ شدن کتاب از این بر می آید که مسأله وهابیت برای ما و جهان اسلام مسأله بسیار پر خطری است و خطر وهابیت آنقدرجدی و قدرتمند بوده است که در دو سه قرن اخیر باعث شده تا تمام تلاش مسلمانانی که با وهابیت مشکل داشتند، برای سرکوب مخالفت و نشان دادن ابعاد پنهان قضیه به کار گرفته شود.

این مساله منجر شده تا ما همه تلاشمان را برای مقابله با نفوذ وهابیت صرف کنیم ولی متاسفانه این مسیر به نتایجی ختم می‌شود که اگر به ضرر ما نباشد، به نفع ما هم نیست.

حتی گاهی به نفع وهابیت هم تمام می‌شود . مشکلی که در سیاست گذاری بین‌المللی و منطقه ای در بحث تقابل اندیشه و عمل مواجه با این جریان وجود دارد تا سابقه تاریخی مواجهه دغدغه مندان و علماء شیعه از مشکلی عمده و تاریخی رنج می برد و آن این است که ما هیچگاه سیاست واحدی در مواجهه با وهابیت نداشته ایم.

البته حرکت درخشان شیخ جعفر کاشف الغطاء را داشته ایم که منجر به نگارش رساله «منهج الرشاد لمن أراد السداد» در پاسخ به امیر عبدالعزیز بن سعود در جریان حملات وهابیان به عتبات عالیات گردید و سند ارزشمند و درخشانی در جهت رد منصفانه و علمی شیعیان بر اندیشه های انحرافی محمد بن عبدالوهاب محسوب می شود.

 

یادداشت های مستر همفر ، جذابیتی دارد که حتی افراد ناآشنا به تاریخ را هم به سمت خود می کشد.

 

نثر جذاب از ویژگی های تمام آثاری است که در زمینه تئوری توطئه وجود دارند که به آن اشاره خواهم کرد. اینکه کتاب برای یک شخص مخالف وهابیت جذابیت دارد و او نمی تواند از آن بگذرد ، به این مسأله بر می گردد که ما از ته دل علاقه مندیم با وهابیت مخالفت کنیم که البته امری کاملا پذیرفته شده و صحیح است.

این کتاب یکی از بهترین منابع برای کسانی است که از قبل، بدون هیچ فرضیه علمی ، به دنبال رسیدن به یکسری نتایج خاص هستند. من با هدف و نتیجه آن‌ها که سرکوب وهابیت است، همسو هستم و در این موضوع شکی وجود ندارد که جریان وهابیت به ضرر جهان اسلام و منطقه و … است.

منتها حتما استفاده کردن از این کتاب، نقض غرض خواهد بود. برای آنکه آنقدر جعلی بودن مطالب این کتاب فراوان و آشکار است که صحبت کردن از این کتاب در یک کار علمی پژوهشی و بردن اسم آن ، باعث بی ارزش شدن آن تحقیق می‌شود. این هم بر می گردد به همان مسأله شناخت که اگر ما اطلاع کافی داشتیم به سراغ این کتاب نمی رفتیم.

خاطرات مسفر همفر جاسوس انگلیسی

 

منشا این کتاب از کجاست؟

– در مورد منشا این کتاب، علامت سوال های زیادی وجود دارد . یعنی ما نمی دانیم که اصل این کتاب از کجا آمده است. افراد مختلفی فرضیاتی را مطرح کرده اند.

اما پیش از‌آن باید به این موضوع بپردازیم که اطلاعات این کتاب چقدر با شواهد علمی و تاریخی انطباق دارد. به همین خاطر بحث اول در این زمینه که باید بدان پرداخت و بحث مهمی است ، موضوع سفر محمد بن عبد الوهاب به ایران است.

می دانیم که تاریخ وفات ابن عبد الوهاب در سال 1206 هجری قمری (1791میلادی) است و تاریخ تولد او هم 1115 قمری. طبق سنت آن زمان، او مثل بسیاری از طلبه های علوم دینی برای طلب علم به سرزمین های مجاور نجد سفر کرده است.

سفرهایی به حجاز داشته و سالیانی در مدینه درس خوانده و سپس به بصره رفته و قصد حضور در بغداد را هم داشته. پس از آن محمد بن عبد الوهاب بسیار تمایل داشت که به دمشق برود که پایگاه فقه حنبلی وسلفیان آن روزگار بود. اما به دمشق نرفت و دوباره به نجد، موطن اصلی خود برگشت.

حرفهای زیادی درباره حضور محمد بن عبد الوهاب در ایران داریم که گفته اند او به کردستان و اصفهان و قم هم آمده است . اگر اشارات «‌کتاب خاطرات مسترهمفر» که در آن به حضور محمد بن عبدالوهاب به ایران اشاره دارد را کنار بگذاریم، اطلاعات دیگری درباره حضور او در ایران داریم .

مثلا مقاله ای که دکتر حسین مدرسی طباطبائی با عنوان « روابط حکومت مستقل نجد با ایران » نوشت و ادعا کرد که بر مبنای نامه ای از میرزای قمی به فتحعلی شاه قاجار ، که میرزای قمی خاطرات 20 سالگی خود را در عراق بیان کرده ، از شیخ جوانی به نام محمد بن عبدالوهاب یاد کرده که در عراق بوده و قصد سفر به ایران را داشته است .

در آثاری دیگر هم از سفر او به ایران صحبت کرده اند. اما در میان منابع فارسی نامه میرزای قمی، متقن تر به نظر می رسد .

در سال 2001 مایکل کوک در مقاله «سرچشمه اندیشه های وهابیت» مسیر سفر او را پیگیری کرد و بر اساس منابعی که در زمان نوشتن مقاله آقای مدرسی طباطبایی در دسترس نبود یا مورد توجه ایشان قرار نگرفته بود، اثبات کرد که سندی برای ورود محمد بن عبدالوهاب به ایران وجود ندارد.

جالب اینجاست که اخیرا استاد مدرسی در بازنشر آن مقاله نظر خود را نسبت به سفر ابن عبدالوهاب به ایران تعدیل کرده اند. بنابراین بخش مهمی از کتاب «خاطرات مستر همفر» زیر سوال می رود.

همچنین با توجه به اشاره «خاطرات مستر همفر» مبنی بر اینکه سال ورود محمد بن عبدالوهاب به ایران را ذکر کرده ، بر طبق این کتاب می بایست که محمد بن عبدالوهاب در 9 سالگی به ایران سفر کرده باشد، که نادرست است.

– آنچه که مشهور است این است که مستر همفر جاسوس انگلیسی است. در باره این وجه از زندگی او هم تحقیق کرده اید؟

– هیچ اطلاعات و اشاره ای در اسناد آرشیوی که انگلیسی ها منتشر کرده اند ‌و همچنین تک تک سفرنامه ها و گزارش های جاسوسان مشخص و ثبت شده انگلیسی ها اسمی از همفر وجود ندارد. این بحث مهمی است .

 

نسخه اصلی یادداشت های مستر همفر چگونه بوده است؟

نسخه اصلی از این کتاب وجود ندارد و نمی دانیم که اصالتا نسخه اصلی این کتاب به چه زبانی است. همه می گویند که ترجمه کرده ایم و تاریخ ترجمه عربی هم 1973 م است . در کتاب فارسی هم اشاره ای که این کتاب چه زمانی ترجمه شده وجود ندارد و اصلا مشخص نیست که آیا نسخه انگلیسی هم داشته است یا خیر.

 

نسخه عربی هم از یادداشت های مستر همفر وجود ندارد؟

 

– چرا نسخه عربی وجود دارد اما حدس می زنم که ترجمه همین نسخه فارسی باشد. جالب است که نام مترجمین هم کاملا مشخص نیست که چه کسانی هستند. نام مترجم عربی هم معلوم نیست چه کسی است.

در واقع یک فضای راز آلود و پنهان و پر از ابهام وجود دارد. از طرفی مکالمات و مکاتبات کسانی چون پالگریو، فیلبی و… که بسیار هم مشهورند، همه چاپ شده اند و بدون هیچ اغماضی گفته می‌شود اما، هیچ نشانی از شخصی مشابه همفر وجود ندارد.

در نسخه عربی اثر همانطور که گفتم اشاره ای به مولف نشده و در صفحه پایانی کتاب ،تاریخ 1973/1/2 را دارد، اما مشخص نیست که این تاریخ، ترجمه از اصل کتاب است یا تالیف آن .

گفتید در این کتاب، اشکالات محتوایی وجود دارد. می توانید به آنها اشاره کنید؟

– بله. مثلا اشاره همفر به این موضوع است که او از طرف « وزارت مستعمرات» انگلیس در 1710 میلادی مامور شده تا برای ایجاد تفرقه میان کشورهای اسلامی به ماموریت برود، حال آنکه در تاریخ استعمار انگلیس ، در آن دوران « وزارت مستعمرات » وجود نداشته بلکه کمپانی هند شرقی بوده است.

نکته دیگر آنکه همفر در 1713 از آشنایی با محمدبن عبدالوهاب می گوید و اشاره دارد به اینکه بر سه زبان فارسی ترکی و عربی مسلط بوده در حالی که محمدبن عبدالوهاب ‌بر اساس شواهد و منابع، فارسی و ترکی نمی دانسته و در آن تاریخ 10 ساله بوده است. همچنین همفر تاریخ دعوت وهابیت را 1143 قمری می‌داند ، حال آنکه در منابع تاریخ 1153 قمری ذکر شده است.

نکته دیگر اینکه در کتاب اشاره ای به رفتار ها و اخلاقیات محمد بن عبد الوهاب شده و او آدمی شراب خوار و هوس بازتوصیف شده که به نظر می رسد اینها مسائلی است که جنبه های رمانتیک و داستانی کتاب را تقویت کرده است و به نظر من شکی وجود ندارد که این حرف ها بیشتر افسانه هستند تا اینکه واقعیت وجود داشته باشد.

 

کتاب های مرتبط

1- معرفی کتاب یادداشت های مستر همفر در یوتیوب

2- معرفی کتاب یادداشت های مسر همفر در آپارات

اطلاعات بیشتر

مترجم

نقد و بررسی‌ها

هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.

Show only reviews in فارسی (0)

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “خاطرات مستر همفر”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.