خاطرات ابوالحسن ابتهاج دو جلدی

توضیحات

کتاب خاطرات ابوالحسن ابتهاج یکی از مهم‌ترین و مستندترین آثار در حوزه تاریخ سیاسی و اقتصادی معاصر ایران است. این اثر در دو جلد منتشر شده و حاصل گفت‌وگوهای مفصل ابتهاج با یرواند آبراهامیان، مورخ برجسته ایرانی‌تبار، و تدوین نهایی توسط علیرضا میبدی است.

📖 مشخصات کتاب

• عنوان: خاطرات ابوالحسن ابتهاج
• نویسنده: ابوالحسن ابتهاج
• تدوین و تنظیم: علیرضا میبدی
• ناشر: نشر نی
• تعداد جلدها: دو جلد
• موضوع: تاریخ سیاسی و اقتصادی ایران، خاطرات شخصی، تحولات دوران پهلوی

🧠 درباره ابوالحسن ابتهاج

ابتهاج (۱۹۰۵–۱۹۹۹) یکی از چهره‌های برجسته در تاریخ اداری و اقتصادی ایران بود. او در دوره‌هایی ریاست بانک ملی، سازمان برنامه، و نمایندگی ایران در نهادهای بین‌المللی را بر عهده داشت. ابتهاج از جمله مدیرانی بود که به توسعه اقتصادی، برنامه‌ریزی ملی، و استقلال اداری باور داشت و در برابر فساد و مداخلات سیاسی مقاومت می‌کرد.

📘 محتوای کتاب

این کتاب، روایت زندگی و فعالیت‌های ابتهاج از دوران کودکی تا سال‌های پایانی عمرش را در بر می‌گیرد. برخی محورهای اصلی عبارت‌اند از:

• دوران کودکی و تحصیل در اروپا
• ورود به عرصه سیاست و اقتصاد در دوران رضاشاه و محمدرضا شاه
• ریاست بانک ملی و نقش در توسعه نظام بانکی ایران
• تأسیس و مدیریت سازمان برنامه و بودجه
• مبارزه با فساد اداری و اختلاف با دربار و نخست‌وزیران
• بازداشت و زندان در دوران پهلوی دوم
• نقد ساختار قدرت و ناکارآمدی مدیریتی در ایران پیش از انقلاب

جلد اول بیشتر به زندگی شخصی و فعالیت‌های اداری او تا پیش از تأسیس سازمان برنامه می‌پردازد، و جلد دوم تمرکز بیشتری بر تحولات سیاسی، اختلافات با دربار، و خاطرات دوران زندان دارد.

✍️ سبک نگارش

سبک کتاب گفت‌وگومحور و روایی است. ابتهاج با صداقت، دقت و گاه با لحنی انتقادی، خاطرات خود را بازگو می‌کند. روایت‌ها با اسناد، نامه‌ها و تحلیل‌های تاریخی همراه شده‌اند که اعتبار و غنای اثر را افزایش داده‌اند.

📌 اهمیت کتاب

• منبعی دست‌اول برای شناخت ساختار اداری و اقتصادی ایران در دوران پهلوی
• سندی مهم درباره چالش‌های توسعه، برنامه‌ریزی و فساد در ایران
• بازتابی از نگاه یک مدیر مستقل و منتقد به ساختار قدرت
• مورد استفاده پژوهشگران تاریخ، علوم سیاسی، اقتصاد و مدیریت دولتی

🪞 جمله‌ای از کتاب

«من نه با شاه دشمنی داشتم، نه با نخست‌وزیران؛ دشمن من فساد بود، و این دشمنی برایم زندان آورد.»

🧭 جمع‌بندی

«خاطرات ابوالحسن ابتهاج» اثری است تاریخی، تحلیلی و شخصی که خواننده را با پشت‌صحنه تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی و سیاسی ایران آشنا می‌کند. این کتاب نه‌تنها روایت زندگی یک مدیر برجسته است، بلکه آینه‌ای از ساختار قدرت، چالش‌های توسعه، و سرنوشت کسانی است که در مسیر اصلاح، با سدهای سخت روبه‌رو شدند.