توضیحات
دیوان پروین اعتصامی مجموعهٔ کامل اشعار این شاعر بزرگ معاصر ایران است. پروین (رخشنده اعتصامی، ۱۲۸۵–۱۳۲۰) از برجسته‌ترین شاعران زن فارسی‌زبان به شمار می‌آید که با بهره‌گیری از سبک کهن، زبان ساده و اندیشه‌های اجتماعی و اخلاقی، جایگاهی ویژه در ادبیات فارسی پیدا کرده است.
📘 مشخصات دیوان
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| شاعر | پروین اعتصامی (رخشنده اعتصامی) |
| سال تولد – وفات | ۱۲۸۵ تبریز – ۱۳۲۰ تهران |
| سال انتشار نخستین دیوان | ۱۳۱۴ خورشیدی |
| گردآورندهٔ نخستین چاپ | یوسف اعتصامی (پدر پروین) |
| دیباچه | ملک‌الشعرای بهار |
| تعداد اشعار | حدود ۶۰۶ قطعه، قصیده و مثنوی |
| قالب‌های شعری | قصیده، مثنوی، قطعه، مناظره |
| مضامین اصلی | اخلاق، عدالت، ظلم‌ستیزی، دفاع از محرومان، جایگاه زن، عرفان و معنویت |
🧠 ویژگی‌های شعری
- مناظره‌های شاعرانه: بیش از هفتاد مناظره در دیوان وجود دارد؛ میان انسان‌ها، حیوانات، گیاهان و حتی اشیاء (مثل سوزن و نخ).
- زبان ساده و روان: در عین وفاداری به سنت کلاسیک، شعر پروین برای عموم مردم قابل فهم است.
- مضامین اجتماعی و اخلاقی: نقد ظلم و فساد، همدلی با محرومان، و دفاع از حقوق زنان.
- تأثیرپذیری از پدر و استادان: پروین در کودکی نزد پدرش (یوسف اعتصامی) و بزرگان ادب چون دهخدا و ملک‌الشعرا بهار پرورش یافت.
✨ جایگاه و اهمیت
- پروین اعتصامی را مشهورترین شاعر زن ایران دانسته‌اند.
- دیوان او بارها در ایران و خارج از کشور چاپ شده و همچنان از پرخواننده‌ترین آثار کلاسیک معاصر است.
- اشعار او در کتاب‌های درسی نیز جایگاه ویژه‌ای دارند.
- شعرهای پروین به دلیل ترکیب اخلاق، حکمت و سادگی بیان، هم برای مخاطب عام و هم برای پژوهشگران ادبی ارزشمند است.
📌 نمونه‌ای از شعر معروف پروین
(قطعه‌ای کوتاه از شعر «اشک یتیم»):
یکی قطره باران ز ابری چکید
خجل شد چو پهنای دریا بدید
که جایی که دریاست، من کیستم؟
گر او هست، حقا که من نیستم
✍️ جمع‌بندی:
دیوان پروین اعتصامی گنجینه‌ای است از اخلاق، حکمت و انسان‌دوستی در قالب شعر فارسی. او با زبانی ساده و بیانی تمثیلی، توانست پلی میان سنت کلاسیک و دغدغه‌های اجتماعی زمانهٔ خود بزند.