توضیحات
قصه های کلیله و دمنه اثر ابوالمعالی نصرالله منشی است.
حتما شما هم با شنیدن نام کتاب کلیله و دمنه، به یاد کتاب فارسی دبستان خود می افتید و برخی داستان های کلیله و دمنه را به خاطر می آوردید. در این مقاله قرار است در مورد این کتاب جذاب که اسرار نگفته زیادی دارد بیشتر صحبت کنیم. پس اگر دوست دارید در مورد این اثر نفیس بیشتر اطلاعات داشته باشید، با ما همراه شوید.
کلیله و دمنه اثر کیست؟
کلیله و دمنه یکی از شاهکارهای ادبی جهان به شمار می رود که قدمت آن به بیش از 2000 سال گذشته می رسد. این اثر از ابتدا نگارش ایرانی نداشته و توسط فیلسوفی اهل هند، به نام «بدیا» نوشته شده و بعد از نگارش به شاه هند یعنی «دبشلیم» تقدیم شده است.
جالب است بدانید این کتاب داستانی در اصل به زبان سانسکریت نوشته شده است و در زمان ساسانیان به دست نصرالله منشی به زبان فارسی میانه ترجمه شد.
مجتبی مینوی یکی از بزرگان درعرصه نویسندگی و ترجمه و همچنین ویراستاری، درباره کتاب کلیله و دمنه این چنین نظر داده که: «کتاب کلیله و دمنه مجموعه ای از دانش و حکمت است که مردمان خردمند قدیم آن را گرد آوردند و به زبان های مختلف آن را ترجمه کرده اند و برای نسل های آینده به ارث گذاشته اند تا توسط مردم خوانده شود و از حکمت و پندهای آن بیاموزند.»
کلیله و دمنه به زبان ساده و با ترجمه روان
ابوالمعالی نصرالله منشی این رمان پند آموز را به زبانی ساده تر و با استفاده از روش ترجمه آزاد به فارسی میانه ترجمه کرد. در خصوص نوع ترجمه و نگارش این اثر باید در نظر داشته باشیم که نویسنده با حفظ فهوای کلام کتاب اصلی، اثری نو و متناسب با زبان پارسی را به مخاطبان خود ارائه کرده است. شاید همین باعث شده تا اگر از مخاطبی در مورد نویسنده این رمان بپرسید نامی به غیر از نصرالله منشی به گوشتان نخورد.
نکته جالبی که در مورد ترجمه این اثر ارزشمند باید بدانیم این است که، تا سال ها پیش مردم تنها ترجمه روان کلیله ودمنه را ترجمه نصرالله منشی می دانستند. این در حالی است که سالیان دور در کتابخانه سرای استانبول ترجمه فارسی دست نویسی توسط «محمدابن عبدالله بخاری» به جا مانده که موجب شده نظر مردم در مورد ترجمه آزاد نصرالله منشی تغییر کند؛ چرا که بهترین نکته ای که در مورد آن می توان یافت این است که محمدابن بخاری بدون دست بردن بر اصل داستان تمام نوشته های زبان اصلی کتاب را به فارسی برگردانده که این نکته نظر بسیاری از صاحب نظران ادبی را در مورد کلیله و دمنه برانگیخت.
کدام شاعر کلیله و دمنه را به نظم درآورده است؟
داستان کلیله و دمنه در زمان ساسانیان در ایران سر و صدای زیادی کرد و با توجه به ترجمه این اثر به زبان پهلوی به درخواست شاه، رودکی شاعر پر آوازه آن زمان ماموریت به نظم درآوردن این اثر را پذیرفت.
کلیله و دمنه رودکی، دوازده هزار بیت منظوم
نکته قابل توجه در مورد ابیات رودکی این است که او در بیشتر ابیات خود نکاتی را اضافه و کم کرده و چندان به متن اصلی داستان پایبند نبوده است. اما با این حال این اثر منظوم یکی از ارزشمند ترین آثار رودکی به حساب می آید.
متاسفانه در حال حاضر از مجموع دوازده هزار بیت رودکی تنها 129 بیت موجود است که آن هم با تلاش استاد نفیسی از منابع مختلف و کتاب های متوع قدیمی جمع آوری شده است.
داستان های کلیله و دمنه، دوشغال دوست داشتنی معروف!
حتما شما هم تا اینجای مقاله کنجکاو داستان حیوانات این کتاب شده اید. همانطور که از نام کتاب مشخص است قسمت عمده قصه های پندآموز گذری بر اتفاقات و پیشامدهای دو شغال به نام های کلیله و دمنه است.
بزرگترین ویژگی کتاب کلیله و دمنه حکایت های به هم پیوسته بین حیواناتی است که در یک جامعه در کنار هم ظاهر می شوند، حرف می زنند، گاهی دعوا می کنند، گاهی به هم کمک می کنند و حتی علیه هم توطئه می چینند.
در قسمت هایی از داستان شاهد برپایی دادگاهی هستیم که حیوانات برای پیدا کردن حق در آن جمع شده اند.
به طور کلی تمام آنچه در یک جامعه انسانی وجود دارد در کلیه و دمنه وجود دارد اما با ظاهری دیگر و جامعه ای متفاوت تر!
البته این را در نظر داشته باشید که، تمام باب های نثر کلیله و دمنه از زبان حیوانات نیست بلکه در بسیاری از حکایت ها تنها آموزنده بودن بودن داستان مدنظر نویسنده بوده است و نویسنده گاهی با استعاره ها و ایجاد نمادهای مختلف داستان را به انتها می رساند.
کتاب کلیله و دمنه چند باب دارد؟
حکایت های پندآموز کلیله و دمنه با توجه به ترجمه ای که از متن پهلوی آن صورت گرفته است، شامل 10 باب است که در هر کدام داستان های جذاب و هیجان انگیزی حول رویدادهای مختلف پیش می آید.
10 باب:
– شیر و گاو
– کبوتر طوق دار
– بوزینه و سنگ پشت
– بی تدبیری
– موش و گربه
– بوم و زاغ
– شاه و پنزوه
– تورگ-شغال
– بلاد و برهمنان
– شاه موشان و وزیرانش
حکایتی از کلیله و دمنه به نثر قدیم
رمان کلیله و دمنه داستان های جذاب فراوانی دارد. خوبی داستان های این رمان کوتاه بودن و روان بودن آن است؛ چرا که مخاطب با یکبار خواندن آن فهوای کلام نویسنده را در ک می کند. در ادامه یکی از معروف ترین حکایت های کتاب کلیله و دمنه را با هم مرور می کنیم.
آورده‌اند؛ بازرگانی بود اندک مایه که قصد سفر کردن داشت. بازرگان صد من آهن داشت که در خانه دوستی تمام آن را به رسم امانت گذاشت و رفت؛ اما دوست این امانت را فروخت و پولش را خرج کرد. بازرگان، روزی به طلب آهن امانتی اش نزد وی رفت. مرد گفت: آهن تو را در انبار خانه نهادم و مراقبت تمام کرده بودم، اما آنجا موشی زندگی می‌کرد که تا من آگاه شوم همه را بخورد چیزی ازآن باقی مگذاشت.
بازرگان در جواب آن مرد چنین پاسخ داد: راست می‌گویی! موش خیلی آهن دوست دارد و دندان او برخوردن آن قادر است. دوستش خوشحال شد و پنداشت که بازرگان قانع گشته و دل از آهن برداشته و داستانش را باور کرده است.
پس گفت: امروز به خانه من مهمان باش. بازرگان گفت: فردا باز آیم. بازرگان ازخانه آن مرد رفت و چون به سر کوی رسید، پسر مرد را با خود برد و پنهان کرد. چون بجستند از پسر اثری نشد. پس ندا در شهر دادند تا پی از آن پسر گیرند.
بازرگان گفت: من عقابی دیدم که کودکی می برد. مرد فریاد برداشت که دروغ و محال است، چگونه می‌گویی عقاب کودکی را ببرد؟ بازرگان خندید و گفت: در شهری که موش صد من آهن بتواند بخورد، عقابی کودکی بیست کیلویی را نتواند گرفت؟ مرد دانست که قصه چیست و در پاسخ بازرگان گفت: آری موش نخورده است! پسر باز ده و آهن بستان. به راستی که هیچ چیز بدتر از آن نیست که در سخن کریم و بخشنده باشی ودر هنگام عمل سرافکنده و خجل!
داستانهایی از کلیله و دمنه برای کودکان
داستان های کلیله و دمنه تنها برای بزرگسالان جذاب نیست. چرا که تک تک داستان های پند آموز این رمان می تواند برای کودکان و نوجوانان بسیاری مفید باشد.
البته امروزه و با توجه به اینکه کتاب های صوتی جذاب و انیمیشن های زیادی با اقتباس از داستان های اصلی کلیله و دمنه مخصوص کودکان ساخته شده است؛ انتظار می رود کودکان و نوجوانان نسبت به قصه های این رمان معروف آَشنایی بیشتری داشته باشند.
البته در نظر داشته باشید داستان های کلیله و دمنه برای کودکان به صورت خلاصه تر از داستان های اصلی و با جملات روان تر و ساده تری ارائه می شود.
برای مثال داستانی که در بالا در مورد حکایت بازرگان و دوست زرنگش نوشته شده برای کودکان به این شکل باز نویسی خواهد شد تا بتوانند درک بهتری از داستان داشته باشند:
روزی روزگاری در گوشه ای از شهر بازرگان فقیری زندگی می کرد. بازرگان قصه ما روزی قصد سفر کرد تا بتواند شرایط زندگی اش را تغییردهد اما چون تنها سرمایه اش در زندگی 100 من آهن بود قرار شد تا آهن ها را پیش دوستش به امانت بگذارد و با خیال راحت به سفر برود. اما پس از اینکه بازرگان از شهر خارج شد دوستش تمام آهن ها را فروخت و پولش را برای خود نگه داشت.
روزها گذشت و بالاخره بازرگان از سفر برگشت و برای اینکه امانتی های خودش را تحویل بگیرد به منزل دوستش رفت. دوست بی معرفت در جواب بازرگان برای پس گرفتن آهن ها گفت:
دوست من فردای روزی که تو از خانه من رفتی و من آهن های امانتی را در انباری قایم کردم متوجه شدم موشی که در انباری من زندگی می کرد تمام آهن ها را خورده است.
بازرگان پس از شنیدن حرف های دوستش گفت: راست می گویی موش ها عاشق آهن هستند. مدت ها گذشت و دوست بازرگان حس کرد بازگان داستان خورده شدن آهن توسط موش ها را باور کرده است تا اینکه یک روز پسر آن مرد مفقود شد.
مرد به دنبال پسرش شهر را گشت تا ابنکه به بازرگان رسید واز او درباره پسر گمشده اش خبر گرفت. بازرگان در جواب دوستش گفت: من عقابی را دیدم که پسر بچه ای را با خود برد! فکر می کنم آن پسر تو باشد.
مرد در جواب بازرگان شاکی شد که چطور ممکن است عقاب پسری را با خود ببرد! بازرگان خندید و گفت در شهری که موش ها آهن می خورند عقاب ها هم پسر بچه ها را با خود می برند پس جای تعجب نیست!
مرد که از رفتار خودش پشیمان و سرافکنده شده بود به بازرگان گفت: درست می گویی حق با توست پسر من را تحویل بده و من تمام 100 من آهن را به تو بر می گردانم! راست می گویند که؛ هیچ چیز سخت تر از آن نیست که هنگام صحبت کردن به راحتی در مورد کرامت و بزرگی صحبت کنی اما پای عمل که پیش می آید خجالت زده و سرافکنده باشی!
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.